Altın Zincirleri Kıran Sevda: David Ricardo'nun Kaçış Öyküsü

 

💔 Altın Zincirleri Kıran Sevda: David Ricardo'nun Kaçış Öyküsü

Ercan Eren

Londra, 18. yüzyılın sonlarıydı. Hızla zenginleşen şehrin finans kalbinde, Hollanda kökenli Sefaret Yahudisi Ricardo ailesi hüküm sürüyordu. Ailenin üçüncü oğlu David Ricardo, 21 yaşında, parlak zekâsıyla babası Moses Ricardo’nun yanı başında, borsa ve kambiyo işlemlerinin karmaşık labirentinde ustalaşmıştı. Ailesinin geleceği ve serveti David’in omuzlarına yüklenmiş, hayat yolu katı bir şekilde çizilmişti: Borsa, servet ve geleneksel Yahudi yaşam tarzı.

I. Quaker Gözler ve Karşı Konulmaz Çekim

Ancak kader, genç David için çok daha farklı bir rota belirlemişti. David, o yıllarda dindar bir Hristiyan mezhebi olan Quaker (Dostlar Derneği) ailesinden gelen genç, zarif Priscilla Anne Wilkinson ile tanıştı.

Priscilla, sükuneti ve derin inancıyla David'in hızlı ve hesapçı dünyasına bir tezat oluşturuyordu. Kısa sürede, ikisi arasında, din, aile ve sosyal normların yasakladığı karşı konulmaz bir çekim oluştu. David'in ailesi için, farklı dinden biriyle, özellikle de Hristiyan bir Quaker ile evlenmek, sadece onaylanamaz değil, aynı zamanda affedilmez bir ihanetti.

II. Gözden Düşüş ve Cesur Karar

David, babası Moses Ricardo ile karşı karşıya geldiğinde, gerilim tavan yaptı. Moses, oğlunun bu "deliliğini" durdurmak için hem duygusal baskı hem de maddi tehdit kullandı. Ona sunulan seçenek basitti ve kesindi: Ya ailesini, inancını ve garantilenmiş serveti seçecekti, ya da Priscilla'yı seçip her şeyi kaybedecekti.

David, bir borsa simsarı olarak risk hesaplamakta uzmandı. Bu kez hesaplama yaptığı, ne altın ne de tahvildi; kalbinin ve hayatının değeriydi. Aşkı ve kişisel özgürlüğünü, zincirlerle bağlı olduğu finansal mirasa tercih etti.

1793 yılında, David Ricardo, ailesinin izni, rızası veya haberi olmadan Priscilla Anne Wilkinson ile evlendi. Evlilik töreni, David'in ailesinden ve geçmişinden sembolik olarak kopuşu anlamına geliyordu. Bu evlilikle birlikte, Ricardo, ailesinin katı Yahudi inancını da terk etti ve eşinin etkisiyle daha liberal bir Hristiyanlık yorumu olan Üniteryenliğe yakın bir inancı benimsediği düşünülür.

III. Reddediliş ve Sıfırdan Başlangıç

Bu evlilik kararı, Moses Ricardo için bardağı taşıran son damla oldu. Geleneklerin ve inancın bu denli ayaklar altına alınmasını kabul etmeyen baba, oğlu David'i evlatlıktan resmen reddetti. David, bir anda ailesinin büyük servetinden ve işindeki konumundan mahrum bırakıldı; geleceği garanti altındaki bir mirasçıdan, beş parasız kalma riskiyle yüzleşen genç bir adama dönüştü.

Bu, birçok kişi için yıkım anlamına gelebilirdi. Ancak David Ricardo için bu, tam da ihtiyacı olan özgürlüktü. Ailesinin beklentilerinden, sosyal kısıtlamalardan ve dini dogmalardan kurtulmuştu. Şimdi, Priscilla ile kurduğu yeni hayatı, tamamen kendi zekâsı ve emeği üzerine inşa etmek zorundaydı.

IV. Finansal Dehanın Doğuşu

David, babasından öğrendiği bilgi kırıntıları ve doğal yeteneği ile genç eşi Priscilla'nın desteğini arkasına alarak borsada bağımsız bir simsarlığa başladı.

Finansal dehası anında parladı. Piyasaların en belirsiz anlarında bile soğukkanlılığını korudu, özellikle Fransız Devrim Savaşları sırasında İngiliz tahvillerindeki dalgalanmaları ustaca okudu ve büyük riskler aldı. Bu riskler, ona astronomik kârlar getirdi. Sadece birkaç yıl içinde, aile mirası olarak kaybedebileceği servetin katbekat fazlasını bizzat kazandı.

25 yaşına geldiğinde zengin, 40 yaşına geldiğinde ise, artık ömrünün geri kalanını sadece okuyarak, yazarak ve düşünerek geçirebileceği kadar milyoner olmuştu. Ailesiyle kurduğu bağı kaybetmişti, ama bu evlilik ve kopuş, ona hem sevdiği kadını hem de kendisini dünyanın en büyük iktisatçılarından biri yapacak olan entelektüel özgürlüğü hediye etmişti.

Weatherall, David, David Ricardo: A Biography, 2011(1976)

Cremaschi, Sergio, David Ricardo: An Intellectual Biography, 2023(2018)