Cambridge'in Kışkırtıcı (Provocative) Dehası: Joan Robinson'ın Entelektüel ve Duygusal Öyküsü

 

🌹 Cambridge'in Kışkırtıcı (Provocative) Dehası: Joan Robinson'ın Entelektüel ve Duygusal Öyküsü

Ercan Eren

Joan Robinson'ın (1903-1983) hayatı ve Cambridge Üniversitesi'ndeki kariyeri, 20. yüzyıl iktisat düşüncesinin en büyük dönüşümlerinden birinin merkezi, kişisel drama ve keskin entelektüel mücadelelerle iç içe geçmiş bir destandır. Onun biyografisi, "The Provocative Joan Robinson" kitabının ışığında, sadece ekonomik teorinin değil, aynı zamanda kadın kimliğinin, sadakatin ve yasak aşkın gölgesinde şekillenen bir zekânın öyküsüdür.

1. 🎓 Kadın Kimliği, Kurumsal Direniş ve Kusursuz Rekabetin Yıkılışı

Robinson, 1920'lerin ortasında, kadınların üniversiteden resmen diploma dahi alamadığı bir çağda (Cambridge kadınlara tam derece vermeyi 1948'e kadar reddetti) akademiye adım attı. Onun akademik kimliği, erkek egemenliğine karşı sürekli bir meydan okuma olarak kuruldu.

• Marshallcı Gölge ve Tavır: Cambridge'e Alfred Marshall'ın dogmaları hâkimken, Robinson'ın kışkırtıcı (provocative) tavrı, sadece bir kişilik özelliği değil, aynı zamanda kurumsal cinsiyetçiliğin getirdiği küçümsemeyi yırtıp atmak için sürekli olarak en radikal ve kusursuz analizi sunma zorunluluğundan doğan bir stratejiydi. O, entelektüel dürüstlüğü kibar uzlaşmaya tercih eden, sert ve tartışmacı bir figürdü.
• Akademik Çığır Açma: Bu kışkırtıcı enerjinin ilk büyük meyvesi 1933 tarihli "Eksik Rekabet İktisadı" (The Economics of Imperfect Competition) oldu. Bu eser, iktisadın temel varsayımı olan tam rekabet modelini altüst ederek, monopson (tek alıcı) kavramını dâhil etti ve ona uluslararası bir ün kazandırdı. Bu başarısına rağmen, tam profesörlüğe yükselmesi (1965), eşi Austin Robinson'ın emekli olduğu yıla denk gelecekti; bu, Cambridge'deki kurumsal direnişin boyutunu çarpıcı bir şekilde göstermekteydi.

2. 👑 Keynesyen Devrim ve Çekirdek Çevre (Circus) İlişkisi

Robinson'ın kariyerinin zirvesi, John Maynard Keynes'in teorik dönüşümünün merkezi figürü olmasıyla geldi. O, Keynes'in etrafında toplanan ve Çekirdek Çevre (Circus) olarak bilinen genç, parlak ekonomistler grubunun en keskin zekâsıydı.

• J.M.K.'nın Katalizör Rolü: Keynes, Robinson'ın eleştirel yeteneğine hayran kaldı ve onu koruma altına aldı. Bu hamiliği, hem Keynes'in büyük bir dehadan aldığı entelektüel yardımı garantiledi hem de Robinson'ın erkek egemenliğindeki bölümde sağlam bir zemin bulmasını sağladı.
• Genel Teori'nin Mimarisi: Robinson ve Richard Kahn, Keynes'in dağınık haldeki fikirlerini "Genel Teori" (The General Theory) adlı eserde sistemli bir çerçeveye oturtmasına yardımcı olan kilit isimlerdi. Robinson'ın 1937'de yayımladığı Introduction to the Theory of Employment (İstihdam Teorisine Giriş) gibi eserler, Keynes'in orijinal mesajını geniş kitlelere ulaştıran temel kılavuzlar oldu. Onun, makro iktisat kavramını "bir bütün olarak çıktı teorisi" olarak ilk tanımlayan kişi olması, teorik katkısının derinliğini göstermektedir.

3. 🔥 Austin, Kahn ve Yasak Aşkın Yükü

Kitabın en kişisel ve dramatik odak noktası, Joan Robinson'ın evliliği (Austin Robinson) ile Richard Kahn ile olan karmaşık ilişkisi arasındaki çelişkidir.

• Austin Robinson ve Entelektüel Ortaklık: Austin Robinson, Joan'a akademik özgürlük sağlayan bir eş olsa da, evlilikleri Joan'ın duygusal ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktı. Kitap, Austin'in sessiz ve sabırlı duruşunun, evlilik mutluluğunun yerine Joan'ın kariyer başarısını koruma kararlılığının bir yansıması olduğunu öne sürer.
• Richard Kahn: Hem Eleştiri Hem Tutku: Kahn, Robinson'ın sadece ikinci benliği (alter egosu)değil; aynı zamanda onun duygusal sığınak noktasıydı. Yıllarca süren yoğun yazışmalar, yalnızca marjinal gelir eğrisi gibi teknik konuları değil, aynı zamanda Shakespeare'den kişisel duygusal çatışmalara kadar her şeyi içeriyordu. Kahn'ın, Robinson'ın Eksik Rekabet kitabına yaptığı devasa ancak isimsiz katkı, entelektüel ortaklıklarının ne kadar iç içe geçtiğini gösterir. Bu yasak aşk, Robinson'a büyük bir yaratıcı enerji verse de, sadakat ve suçluluk üçgeninde sıkışması, kariyerinin en verimli dönemlerinde (özellikle 1938'deki kriz) ciddi sinirsel çöküşlere yol açmıştır.
• Keynes'in Hoşgörüsü ve Austin'in Acımasız Kabullenişi: Keynes, bu ilişkiyi bilmesine rağmen, Çekirdek Çevre'nin akademik verimliliğini korumak adına stratejik bir sessizlikle göz yumdu. Austin'in tepkisi ise derin bir üzüntü ve pasif bir kabullenme idi. Bu durum, Robinson'ın kişisel dramını daha da derinleştiren, sürekli ve acı verici bir duygusal yük oluşturdu.

Sonuç: Paradoksların Mirası

Joan Robinson'ın Kışkırtıcı (Provocative) kimliği, onun sadece akademik hayatta değil, kişisel ahlak kurallarında da sınırları zorlama cesaretini yansıtır. O, Marshallcı kuralları yıkan, Keynes'in devrimine yardım eden ve sonunda kendi mirasçılarının bile dogmalarına kafa tutan benzersiz bir iktisatçıydı. Biyografisi, entelektüel dehanın, kişisel dram ve duygusal karmaşa ile ayrılmaz bir şekilde örülmüş olduğunun çarpıcı ve insani bir kanıtıdır.

Kaynakça

• Aslanbeigui, Nahid & Oakes, Guy. The Provocative Joan Robinson: The Making of a Cambridge Economist. Duke University Press, 2009.