İktisat Bölümlerinin Kuruluşu

 

İktisat Bölümleri Nasıl Kuruldu? Ahlak Bilimlerinden Sosyal Bilimlere Geçişin Tarihi

Ercan Eren

İktisadın ayrı bir bölüm olarak ortaya çıkışı ve kurumsallaşması, London School of Economics (1895) gibi birkaç istisna dışında, 20. yüzyılın başlarına rastlar. Bu noktaya nasıl gelindi?

İşletme okulları/fakültelerinin ortaya çıkışı daha eskidir. Türkçeye Ticaret Mektepleri (Okulları) olarak çevrilen Commercial Schools (zamanla business schools kavramına dönüşmüştür), özellikle muhasebe defteri ihtiyacını karşılamak üzere erken dönemde kurulmuştur. Bu okullarda, temel düzeyde iktisat (Political Economy) dersi de vardı. Ancak iktisat, ayrı bir bölüm olarak bu okullardan doğmamıştır.

Ayrı bir disiplin olarak Bilim (Science) kavramının ortaya çıkışı da yenidir; başlangıcını 19. yüzyıl kabul edebiliriz. Bu dönemde bilim, daha çok bugün doğa bilimleri diye adlandırdığımız disiplinlerin karşılığı olarak belirmiştir. Ortada sosyal bilimler kavramı henüz yoktur.

Akademide, İktisat (Political Economy), başlangıçta ahlak felsefesi içinde verilmeye başlanmıştır. 19. yüzyıl üniversitelerinde Edebiyat ve Felsefe fakülteleri içinde ahlak bilimleri bölümleri ortaya çıkmıştır. Ahlak bilimi bölümleri, ahlak felsefesinin yanı sıra hukuk, iktisat, tarih, devlet bilimi vb. disiplinleri de içermekteydi. Bazı ülkelerde Devlet Bilimleri (Political Science) veya Hukuk bölümleri ayrıca mevcuttu.

19.yüzyılda akademide görev alan iktisatçılar, ahlak bilimleri, devlet bilimleri veya hukuk fakülteleri içinde istihdam edilmişlerdir. Kısacası, iktisadın önce ayrı bir bölüm, sonraları ise bazı ülkelerde fakülte olarak ortaya çıkışı, ya Edebiyat, Felsefe ve Hukuk Fakülteleri içinde gelişerek ya da bu fakültelerden ayrılarak gerçekleşmiştir.

Sosyoloji, İktisat, Siyaset Bilimi gibi alanlardaki ilerlemeler, ahlak bilimleri kavramı yerine sosyal bilimler kavramının yaygın olarak kullanılmasına ve kurumsallaşmasına yansımıştır.

Bugün, özellikle ABD’de iktisat (ekonomi) bölümleri, Türkçede biraz hatalı bir karşılıkla kullandığımız Fen-Edebiyat Fakülteleri (Faculty of Arts and Sciences) içinde yer almaktadır. Nispeten daha yeni kurulan üniversitelerde ise Arts, Social Sciences and Humanities veya Social Sciences and Humanities (Sosyal ve Beşeri Bilimler / İnsan ve Toplum Bilimleri) okulları/fakülteleri içinde bulunmaktadır.

Son Not: Arts terimi, hem edebiyatı hem de bugünün Türkçesindeki sosyal ve beşeri bilimler karşılığını ifade eder. "İktisat bilim değil, sanattır" ifadesi de, iktisadın bu Arts geleneği içindeki konumuna işaret etmektedir.

İktisat Zanaatı, Sanatı ve Bilimi: Beceri, Estetik ve Hakikat – Ercan Eren

https://shop.efilyayinevi.com/urun/iktisat-zanaati-sanati-ve-bilimi-beceri-estetik-ve-hakikat-ercan-eren/

https://www.researchgate.net/publication/390759478_Iktisat_Zanaati_Sanati_ve_Bilimi_Beceri_Estetik_ve_Hakikat

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Cambridge'in Kışkırtıcı (Provocative) Dehası: Joan Robinson'ın Entelektüel ve Duygusal Öyküsü

  🌹 Cambridge'in Kışkırtıcı (Provocative) Dehası: Joan Robinson'ın Entelektüel ve Duygusal Öyküsü Ercan Eren Joan Robinson'ın (1903-1983) hayatı ve Cambridge Üniversitesi'ndeki kariyeri, 20. yüzyıl iktisat düşüncesinin en büyük dönüşümlerinden birinin merkezi, kişisel drama ve keskin entelektüel mücadelelerle iç içe geçmiş bir destandır. Onun biyografisi, "The Provocative Joan Robinson" kitabının ışığında, sadece ekonomik teorinin değil, aynı zamanda kadın kimliğinin, sadakatin ve yasak aşkın gölgesinde şekillenen bir zekânın öyküsüdür. 1. 🎓 Kadın Kimliği, Kurumsal Direniş ve Kusursuz Rekabetin Yıkılışı Robinson, 1920'lerin ortasında, kadınların üniversiteden resmen diploma dahi alamadığı bir çağda (Cambridge kadınlara tam derece vermeyi 1948'e kadar reddetti) akademiye adım attı. Onun akademik kimliği, erkek egemenliğine karşı sürekli bir meydan okuma olarak kuruldu. Marshallcı Gölge ve Tavır: Cambridge'e Alfred Marsh...
Devamı

İktisat Eğitimi Öğrencileri Piyasa Yanlısı mı Yapıyor?

  İktisat Eğitimi Öğrencileri Piyasa Yanlısı mı Yapıyor? Ercan Eren "Sosyalizmden Piyasalara"(From Socialism to Markets) Makalesinin Düşündürdükleri (G. F. Benzecry & D. J. Smith) Makale Yazarları: Gabriel F. Benzecry (Northwood Üniversitesi) Daniel J. Smith (Middle Tennessee State Üniversitesi) Makalenin Ana Konusu: Bu makale, modern serbest piyasa ekonomisinin yedi önemli savunucusu olan James Buchanan, Ronald H. Coase, Aaron Director, Milton Friedman, F. A. Hayek, Wilhelm Röpke ve Walter Lippmann'ın fikirlerinin nasıl değiştiğini inceliyor. Bu isimler, kariyerlerinin erken dönemlerinde sosyalist veya eşitlikçi düşüncelere sahipken, zamanla nasıl ateşli birer piyasa taraftarı haline geldiklerini anlatıyor. Temel İddia: Yazarlara göre bu dönüşümün arkasında ideolojik bir neden değil, bilimsel bir isteklilik yatıyor. Akademisyenler, teorik ve ampirik kanıtlarla yüzleşince desteklenmeyen ütopik sosyalist inançlarını bırakarak serbest piyasayı benimse...
Devamı

Wicksell’den Keynes’e Paranın İçselliği-Dışsallığı Tartışmalarının Siyasa (Policy) Çıkarımları: Krizden Kaçınılabilir mi?

Resim
  Wicksell’den Keynes’e Paranın İçselliği-Dışsallığı Tartışmalarının Siyasa (Policy) Çıkarımları: Krizden Kaçınılabilir mi?   Ercan Eren Giriş mahiyetinde üç temel noktaya işaret etmek istiyoruz: Tartışmanın Başlangıcı: Paranın doğası üzerine yapılan tartışmaların başlangıcı genellikle Nakit Okulu-Bankacılık Okulu ayrımına dayandırılır. Ancak bu tartışmanın köklerini, daha geriye, Nicolaus Copernicus (1517), Martín de Azpilcueta (1556), Jean Bodin (1530-1596), John Locke (1632-1704) ve David Hume (1711-1776) gibi düşünürlere kadar götürmek mümkündür. Düşünce Gelenekleri: Tarihsel olarak, Anglo-Sakson düşünce geleneğinde para genellikle dışsal kabul edilirken, Alman (Avusturya ve İskandinav düşüncesi dâhil) düşünce geleneğinde içsel kabul edilmiştir. Denge ve Evrim Kavramları: Denge kavramını fizik bilimlerinden yola çıkarak tanımlamak nispeten kolaydır. Ancak Evrim , kapsamı geniş (şemsiye) bi...
Devamı