İki Aşk, Tek Misyon: Beatrice'in İkilemi

 

🎭 İki Aşk, Tek Misyon: Beatrice'in İkilemi

Ercan Eren

David Reisman, Sidney and Beatrice Webb, 2022, s.3-22 ‘den esinlenerek, Google Gemini yardımıyla öyküleştirmeye çalışılmıştır.

Joseph Chamberlain: Göz Kamaştıran Despot

Beatrice Potter, sadece hoş bir çehreden ibaret değildi; o, en çetin sohbetlerde bile zekasıyla dimdik durabilen, cemiyetin en güçlü ve zengin isimlerinin arasında rahatça dolaşan bir kadındı. Doğal olarak, talipleri sosyal çevrenin en arzu edilenleri arasından çıkmıştı.

Ancak, kalbini ve zihnini gerçekten meşgul eden tek ciddi aday, Joseph Chamberlain'dı. Bu adam, yalnızca radikal bir politikacı ve varlıklı bir sanayici değil, aynı zamanda kararlılığın timsali bir reformcuydu. Birmingham'ın belediye başkanlığı döneminde (1873-1876), kamu hizmetlerini adeta bir "gaz ve su sosyalizmi"ne dönüştürmüş, "Yüksek Vergiler ve Sağlıklı Bir Şehir" sloganıyla reformlarının arkasında durmuştu. Liberal Parti'nin yükselen yıldızı, Ticaret Kurulu Başkanı (1880-1885) ve geleceğin potansiyel Başbakanı olarak gösterilen Chamberlain, zirvedeki yerini pekiştirecek bir eş arıyordu.

Aslında kaderin cilvesiyle, eğer Chamberlain "üç dönüm arazi ve bir inek" gibi popülist politikalarından ve serbest ticaretten korumacılığa dönüşünden kaynaklanan feci bir siyasi dönüş yapmasaydı, Beatrice bir Başbakan eşi, Neville Chamberlain’ın üvey annesi ve Highbury malikânesinin hanımı olabilirdi.

Bu aralıklı flört, Beatrice yirmi beş, iki kez dul kalan Chamberlain ise kırk yedi yaşındayken, 1883'ten 1887'ye kadar tam beş yıl sürdü. Beatrice, yıllar sonra bu yoğun tutku dönemini "hayatımın felaketi", kendisini "yaralı, korkunç derecede yaralı" bırakan "kara bir kabus" olarak anacaktı. Siyasette ortak bir zeminde buluşuyorlardı: yoksullara duyulan ilgi, rantiyeye karşı nefret ve genel oy hakkına bağlılık. Mizaç olarak da Beatrice, onun "erkeklerin lideri ve kontrolcüsü" gibi üstün niteliklerine hayran kalmıştı.

Fakat onları ayıran da tam olarak bu görkemli niteliklerdi: Chamberlain, "neredeyse üstün bir enerjiye, kişisel çekiciliğe, tek kelimeyle erkek gücüne" sahipti. Beatrice, itiraf ediyordu: "Duygusal doğamı anında domine etti ve gizli tutkumu uyandırdı. Ancak zekâm sadece özgür kalmakla kalmadı, aynı zamanda onun etkisine karşı açıkça düşmanca davrandı."

Beatrice'in zekası, eşinin itaatkâr olmasını bekleyen doğal bir otokratın "mutlak üstünlüğüne" direniyordu. O, Chamberlain'a "doğamın en kötü kısmı" tarafından çekilmiş olsa da, aynı doğa sonsuza dek "kendi içinde savaş halinde" olacaktı. Fikir sahibi ve hoşgörüsüz bir "coşkun ve bir despotla" evlenmek, ondan tüm benlik duygusunu çalacaktı: "Tüm neşe ve keyif benden gidecek. Amaçları benim amaçlarım olmayan, bana tüm düşünce özgürlüğünü reddedecek bir adamın hayatına dahil olacağım."

Bu kayıp, düşünülemeyecek kadar büyüktü. Chamberlain'a ne denli aşık olursa olsun, misyonunu feda edip sadece bir "boş zaman hanımı" olmaya razı değildi. Beklemekten yorulan Chamberlain, 1888'de kendisinden yirmi üç yaş küçük olan Mary Endicott ile evlendi. Mary'nin, üretim yapmadan tüketen bir adama sadık takipçi olmaya dair ahlaki bir itirazı yoktu.

Gençlik sona ermişti. "Mutluluğa yönelik çaresiz pençeler... görünüşe göre başarısızlığa mahkumdu." Beatrice, "tutku ayaklarımda, ölü yatıyor" hükmüne vardı ve kendini çalışmaya adadı. British Museum'daki Kütüphane, artık onun sığınağıydı. 1891'de yayımladığı Büyük Britanya'da Kooperatif Hareketi adlı eseri, onun yeni yolunun ilk meyvesiydi. Tam da bu sıralarda, hayatına Sidney Webb girdi.

Sidney Webb: Zekânın Galibiyeti

Beatrice, Sidney Webb'in Fabian Denemeleri'ndeki bölümünü okumuş ve onun "tarihsel duyarlılığına" hayran kalmıştı. Yollarının kesişmesi bir rastlantı değil, entelektüel bir çekimdi. 1889'da kooperatif araştırması için onu aradı ve 1890'da Glasgow'daki Kooperatif Kongresi'nde tekrar bir araya geldiler. Kısa sürede, ortak bir sendika hareketi projesini tartışıyorlardı. Bir Fabian ve sağlam bir sosyalist olarak Sidney’in tavsiyelerinin ideolojik açıdan değerli olacağını biliyordu. Ancak, günlerini "Saçını başını yolma, hanım" gibi şeyler söylemeye eğilimli, Londralı aksanıyla konuşan biriyle sonlandıracağını hiç düşünmemişti.

Beatrice, günlüğünde onu "kaderimin adamı olacak büyük kafalı küçük figür" olarak tanımlıyordu. Fiziksel olarak çekici değildi: "Yahudi burnu, belirgin gözleri ve ağzı... biraz Londralı bir serseri ile Alman bir profesör arasında," diye not etmişti. Sidney Webb, "çok küçük ve çirkin," "şişkin gözleri, gür bıyıkları," "kare kesimli kısa sakalı" ile adeta bir "garip hilkat garibesiydi." Chamberlain, bir film yıldızı gibi yakışıklı ve sosyal becerilere sahipken, Sidney Webb ise "bir Napolyon'un amaçlarına sahip bir Londralı perakendeci" gibiydi; parasız, sosyal konumu olmayan... Beatrice, onun "minik iribaş vücudu, sağlıksız cildi, tavır eksikliği, Cockney telaffuzu" karşısında neredeyse gülme krizine giriyordu.

Ancak arkadaşlık, görünüşten ibaret değildi. Beatrice, kaba bir elmas gördüğünde onu hemen tanırdı. Sidney'in kısa sürede keşfettiği gibi, "ansiklopedik" bilgiye, olağanüstü bir hafızaya ve kolektivist davaya "gerçek bir inanca" sahipti. Beyni durmaksızın çalışıyordu; elinde asla kitapsız veya kalemsiz olmazdı. O, "belgesel araştırma için eşsiz bir yeteneğe" sahip, "komşularından her zaman daha hızlı düşünen" bir dehaydı.

Beatrice, onu bir "sosyal mühendis olarak takdire şayan" görüyordu, ama aynı zamanda karizma ve popüler bir liderin vasıflarından yoksundu. Liderlik hırsının olmaması ise bir avantajdı: "Popüler onayı sevmez; bu onu sıkar... İdeal **'masa başı adamı'**dır." O, arka odaların perde arkasındaki gücü (éminence grise) olacaktı, "İşçi Partisi'nin Zekası."

Kişiliği zekasını tamamlıyordu. Dengeli, eleştiriye kayıtsız, "tamamen benliksiz" idi. Sidney son derece "sağduyulu, kişisel harcamalarda ekonomik, kibir veya büyük iştahla rahatsız olmayan" biriydi. O ayakları yere basan, mantıklı olandı. Beatrice ise duygusal, sabırsız ve huysuzdu. Beatrice, onun eksik olduğu sosyal konuma ve finansal yastığa sahipti. Birbirlerinin en iyi yönlerini ortaya çıkardılar. Ancak, bu sonsuza dek "Güzel ve Çirkin" olacaktı.

Sidney, baştan beri Beatrice'e vurulmuştu. 1890'un sonunda kendini "derin bir aşk içindeki bir adam" olarak tanımlıyor, Beatrice'i Dante'nin Beatrice'i, Goethe'nin ewig Weibliche'si (ebedi dişil) olarak görüyordu: "Sen benim için Güneş'sin ve tüm işlerimin kaynağısın." Beatrice ise ona beklemesini ve çalışmaya odaklanmasını söylüyordu.

Nihayet 1891'de nişanlandılar. 1892 yılının Ocak ayında babasının ölümü Beatrice'i birincil bakıcısı olma sorumluluğundan kurtardıktan sonra, Temmuz ayında St. Pancras'ta sivil bir törenle evlendiler. Sidney 33, Beatrice 34 yaşındaydı. Webbler, balayını nerede mi geçirdi? İrlanda'daki işçi ilişkilerini ve Glasgow'daki İşçi Sendikaları Kongresi'ni inceleyerek.

İki Kişi Bir Oluyor: Webb Firması

Bu, sosyalizmde kurulmuş bir evlilikti. Bazıları zevk için evlenirken, Webbler ev ocağından bütün topluluğa yayılan özveri nedeniyle bir araya geldi. Beatrice, evliliği "soğukkanlı bir hesaplama," "ortak yarar için özveri" için bir maliyet-fayda yatırımı olarak görmüştü. Sidney, onun "Webb firması" nda ideal işbirlikçisi olacaktı. Bu, "ortak bir inanca dayanan çalışan bir yoldaşlık" olacaktı ve amaç toplumun refahını teşvik etmekti: "Evliliğimiz yoldaşlığa dayanacak. Dürüstçe tek bir arzumuz var: ortak refah." Romantizmin aksine, evlilikte üç taraf vardı ve bu üçünden Webbler, ortak refahı ilk sıraya koydu.

Beatrice ne yaptığını biliyordu: "Beni kazanan akıldı, aşk değil." Kocasına, bir amaç için eşleştiklerini açıkça belirtmişti: "Evlendiğim tek şey zekân."

Ancak, bir görev açlığıyla birleşmiş olsalar da, yazışmaları arkadaşlıklarının bir aşk evliliğine dönüştüğünü gösteriyordu. Beatrice'in 1890'daki "Seni sevmiyorum" beyanı, bir yıl içinde "Seni seviyorum—ama işimi daha çok seviyorum" itirafına dönüşmüştü. Sidney de bu duyguyu yansıtıyordu: "İşimizi ve görevimizi daha çok sevmeseydik, birbirimizi bu kadar iyi sevemezdik." Yarım asırlık birlikteliklerinin tamamında güçlü bir duygu bağı vardı. Beatrice, kendini "Sidney'in gücüne", "onun sevgisine ve 'işleri yoluna koyma' konusundaki rakipsiz kapasitesine" "tamamen bağımlı" görüyordu. Yaşlılığında, bu evliliğin "kusursuz bir evlilik" olduğuna karar verecekti.

Davanın harareti içinde çocuklar için zaman yoktu. Çocuksuzluk bir fedakarlıktı, ancak Beatrice bunu zamanını ve enerjisini sosyalizme ayırmak için yapmaya istekliydi. Entelektüel kadınlar, annelikten vazgeçerek "doğalarının tüm amaçlarını" engellediklerini biliyordu. Ancak toplumsal reformun kendisi de "anne sevgisinin" bir yayılımıydı. Bakıcı olarak kadınlar, doğal eğilimleri gereği sosyalistti.

Ortak Bir Çaba: Tek Bir Zihin

Webb ve Webb bir ekipti. "Birinin nerede bitip diğerinin nerede başladığını asla bilemezsiniz," deniyordu. Çoğul bir isimdi Webbler. Onların adı altında çıkan her şey, "birleşik düşüncelerinin" somutlaşmış haliydi. Top, "sonuç her iki zihni de tamamen ve kesin olarak tatmin edene kadar" birbirine paslanırdı. Birlikte çalışmak, "ebedi bir seminer," "sonsuz bir balayıydı."

Onlar, "düşünce ve eylemde tam uyum" içinde birleşmişlerdi; bu entelektüel komünizmdi. Birbirlerinden ödünç aldılar, birbirlerini teşvik ettiler ve kararlılıklarını pekiştirdiler.

Gevşek bir iş bölümü vardı: Beatrice, "ben araştırmacıyım, o ise icracı." Beatrice'in saha çalışmasında karşılaştırmalı bir avantajı varken, Sidney'in analiz ve sentezde vardı. Sidney'in mükemmelliği "son dokunuşta" yatarken, kendisininki "ön çerçevede" idi. Beatrice, tuhaf bir şekilde Victoria dönemine ait bir saygıyla, sakallı takım arkadaşının "baskın ortak" olmaya "Erkek ve Kadının göreceli saygınlığına uygun olarak" daha uygun olduğunu düşünüyordu. Ama gerçek şuydu ki, Webbler birlikte çalıştılar ve bir bütün olarak yayın yaptılar.

Sidney'in dediği gibi: "Yeterince bütünleşmiş bir ilişkiye yerleştirilen bir ve bir, iki değil, on bir ederdi." Hatta daha fazlası. Onlar, toplumu yeniden inşa etmek için bir araya gelmiş tek bir zihindi.