Alman Tarihçi Okulunda Özgürlükçü ve Serbest Ticaret Yanlısı Bir İktisatçı: Lujo Brentano (1844-1931)

 

Alman Tarihçi Okulunda Özgürlükçü ve Serbest Ticaret Yanlısı Bir İktisatçı: Lujo Brentano (1844-1931)

Ercan Eren

Brentano, 1872-73 yıllarında Gustav Schmoller ve Adolph Wagner ile birlikte Sosyal Politikalar Derneği'nin (Verein für Socialpolitik) kurucuları arasında yer aldı. Aynı zamanda Franz von Holtzendorff ile birlikte Jahrbuch für Gesetzgebung, Verwaltung und Volkswirtschaft im Deutschen Reich'in(JfGVV) kurucu editörüydü. Bu dergi, 1881'den itibaren Schmoller tarafından devralınarak daha çok "Schmoller’s Jarhbuch" olarak tanındı ve yayın hayatına 2017 yılından bu yana Journal of Contextual Economics adı altında devam etmektedir. Brentano, Alman Tarihçi Okulunun Gustav Schmoller ve Adolph Wagner ile birlikte öne çıkan üyelerinden biriydi.

Bireysel özgürlükler ve serbest ticaret konusunda, dönemindeki birçok kişiden farklı düşüncelere sahipti; o, bir liberaldi. Bu yazıda, sadece özgürlükler sorununa dair görüşlerini özetleyeceğiz. (Çalışmada Google Gemini'den yardım alınmıştır.)

Lujo Brentano'nun bireysel özgürlükler hakkındaki düşünceleri, onun liberalizm ile sosyal reformu birleştiren özgün Kürsü Sosyalizmi anlayışının tam merkezinde yer alır. O, bireysel özgürlüğün sadece ekonomik alanla sınırlı kalmaması, işçi sınıfının güçlenmesi yoluyla sosyal alanda da tam olarak gerçekleşmesi gerektiğini savunuyordu.

1. Özgürlüğün Amacı: Sosyal Eşitliği Sağlamak

Brentano, Klasik Liberalizmin (Manchester Okulu) savunduğu salt ekonomik özgürlük anlayışını reddetmiştir. Ona göre, bir işçinin açlık korkusuyla düşük ücretli ve kötü koşullu bir işi kabul etmek zorunda kalması gerçek bir özgürlük değildi.

• Özgürlük Anlayışı: Gerçek bireysel özgürlük, kişinin ekonomik baskı altında kalmadan, onurlu bir hayat sürebilme ve kendi kaderini belirleyebilme yeteneğine sahip olmasıyla mümkündür.

2. Sendikalar: Özgürlüğün Teminatı

Brentano için bireysel özgürlüklerin en kritik sosyal garantisi, işçi sendikalarıdır.

• Pazarlık Eşitliği: Brentano, tek bir işçinin sermayedar karşısında pazarlık gücünün sıfır olduğunu görüyordu. Sendikalar, işçilerin toplu pazarlık gücünü temsil ederek bu dengesizliği giderir ve işverenle işçi arasındaki ilişkiyi hukuki ve ekonomik açıdan eşit bir zemine taşır. Bu yolla, işçi fiilen baskı altında kalmadan özgürce sözleşme yapabilme yeteneğini kazanır.
• Devletin Rolü: Devletin görevi, işçiyi paternalist bir şekilde korumak değil, sendikaların kurulup işleyebileceği ve bireyin haklarının korunabileceği yasal çerçeveyi sağlamaktır. Bu, onun Gustav Schmoller ve Adolph Wagner gibi isimlerden ayrıldığı temel noktadır.

3. Fikir ve Bilim Özgürlüğü

Brentano, sadece ekonomik ve sosyal özgürlükleri değil, aynı zamanda entelektüel özgürlükleri de yılmaz bir şekilde savunmuştur.

• Akademik Özgürlük: Kendisi, kürsüden ve eserleri aracılığıyla, imparatorluk dönemindeki siyasi baskılara rağmen sosyal reform görüşlerini açıkça dile getirdi. Theodor Mommsen (Alman Tarihçi, 1902 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi) gibi isimlerle birlikte bilim özgürlüğü mücadelesi verdi.

Sonuç

Kısaca, Lujo Brentano'nun bireysel özgürlük anlayışı, salt negatif özgürlükten (devlet müdahalesinin olmaması) öte, pozitif özgürlüğe (bireyin potansiyelini gerçekleştirmesi için gerekli sosyal ve ekonomik koşulların sağlanması) odaklanmıştır.

Onun için bireysel özgürlükler; sendikaların gücü, rekabetçi bir serbest pazar ve güçlü bir hukuk devleti ile güvence altına alınmış, sosyal açıdan dengeli bir yaşam anlamına geliyordu. Bu sayede, Alman sosyo-ekonomik düşüncesinde liberalizm ile sosyal reformu uzlaştıran özgün bir yol açmıştır.

Kısaca Alman Tarihçi Okulu veya başka bir alanda genelleme yaparken ihtiyatlı olmak gerekir!